گزانگبین (Astragalus brachycalyx Fischer) یکی از گیاهان دارویی است که در صنایع داروسازی و غذایی کاربرد فراوانی دارد. این گیاه با نام‌های گزگزو، طرفا، گز مازج، خشک انگبین، گز علفی، گز خوانسار، من و السوی نیز شناخته می‌شود. این گیاه منبعی غنی از مواد معدنی نظیر کلسیم و منیزیم، انواع ویتامین‌ها مانند ویتامین D و قندهای فروکتوز، دکستروز، تانیک اسید و لوولوز است.
گزانگبین (Astragalus brachycalyx Fischer) در طب سنتی استفاده‌های گسترده‌ای دارد. این گیاه برای درمان بیماری‌های مختلف مانند ضعف اعصاب، نرمی استخوان، یرقان، مشکلات گوارشی، مشکلات کبدی، کیسه صفرا و موارد دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مشخصات ظاهری گیاه گزانگبین را بشناسیم
گیاهی که با نام علمی Astragalus brachycalyx Fischer شناخته می‌شود، یک گیاه بوته‌ای است که بسیار پردوام است و به صورت وحشی و خودرو در مناطق کوهستانی گلستان کوه شهر خوانسار و اطراف دامنه‌های آن و همچنین در اطراف دامنه‌های کوه‌های زاگرس مرکزی مانند کوهرنگ، زردکوه و بازفت و استان چهارمحال و بختیاری رشد می‌کند.
ارتفاع این گیاه به‌طور معمول بین ۶ تا ۱۰ متر و قطر آن حدود ۳۰ سانتی‌متر است. علاوه بر این، گزانگبین دارای انشعابات فراوان و چوبی سفت است. برگ‌های آن کوچک و صاف هستند و به رنگ غباری سفید می‌باشند.
قیمت خرید و فروش گزانگبین در بازارر
با توجه به خواص درمانی و محبوبیت گزانگبین، شرکت‌های مختلف در داخل بازار این محصول را عرضه می‌کنند. معمولاً گزانگبین به صورت بسته‌بندی‌های ۵۰ و ۱۰۰ گرمی عرضه می‌شود.
قیمت خرید و فروش گزانگبین نسبت به سایر محصولات گیاهی متوسط است. بهتر است این محصول را در محیطی خشک و خنک نگهداری کنید. برای خرید گزانگبین، می‌توانید به راحتی به عطاری‌ها و فروشگاه‌های آنلاین معتبر مراجعه کنید.
روش تهیه گزانگبین چگونه است
گزانگبین یا انگبین، یک شهد است که حشرات پس از مکیدن شیره پرورده گیاهان آن را تولید می‌کنند. این حشرات شیره پرورده را به کیسه‌ای که در بدن خود دارند منتقل می‌کنند و در آنجا آن را به شربتی شیرین تبدیل می‌کنند. پس از خروج از بدن حشره‌ها، این شربت منعقد می‌شود و به صورت گزانگبین در می‌آید.
پشه‌های سازنده گزانگبین، در واقع زنبورهای کوچکی هستند که روی برگ‌ها و ساقه‌های این گیاه خانه‌ای می‌سازند و از شیره پرورده گزانگبین تغذیه می‌کنند.
این حشرات پس از تغذیه، ماده‌های سنگین شده را به سمت پایین فرستاده و روی ساقه‌ی گون گز می‌نشینند. تخم خود را در ساقه بوته قایم می‌کنند و مخفی می‌کنند. پس از انجام کار، حشرات از بین می‌روند.
در صورتی که زمستان سخت و پربرف باشد، تخم حشرات بیشتر دوام می‌آورد و بهتر باقی می‌ماند. بنابراین، در سال آینده محصول بیشتری از گزانگبین به دست می‌آید.
برای به دست آوردن گزانگبین، ابتدا یک سطح از پوست بز زیر درخت گون گز قرار داده می‌شود و سپس یک غربال روی آن قرار می‌گیرد. سپس با استفاده از یک چوب دستی به برگ‌ها و ساقه‌ها ضربه می‌زنند تا تمام محصول بوته از غربال عبور کرده و روی پوست بز ریخته شود.
استفاده از پوست بز به دلیل داشتن صمغ و لعاب چسبنده توسط بوته گیاه صورت می‌گیرد، که باعث چسبیدن محصول به پارچه می‌شود. گزانگبین حاوی چندین نوع قند، الکل، مقداری صمغ و لعاب، مواد معدنی و عناصر زنده در ترکیب خود است.
من گزانگبین چه تفاوتی با صمغ دارد
در بسیاری از منابع به اشتباه به من گزانگبین، صمغ می گویند. در صورتی که این دو تفاوت آشکاری با یکدیگر دارند. من یا مان، به ترشحات قندی گیاهان گفته می شود که در اثر فعالیت حشرات روی آن ها حاصل می شود. در حالی که، صمغ از ترشحات هیدروکلوئیدی گیاهان حاصل می شود.
نحوه مصرف گزانگبین چگونه است
این گیاه را می توان به روش های مختلف خوراکی، دارویی، دمنوش و … مورد استفاده قرار داد. در این قسمت به نحوه مصرف این گیاه و فراورده های آن می پردازیم.
در تهیه گز کاربرد دارد
بیشترین مصرف این گیاه از گذشته تاکنون، در تولید گز معروف اصفهان بوده است. این ماده علاوه بر این که خواص متضاد چسبندگی و شکنندگی خود را به گز می بخشد موجب حفظ رطوبت گز و در نتیجه نرم و تازه ماندن آن برای مدت چندین هفته می شود.
نکته
در حال حاضر به دلیل کاهش محصول گزانگبین در مراتع و افزایش قیمت آن، قناد ها ترجیح می دهند به جای این ترکیب گیاهی از ترکیبات مصنوعی و مشابه مانند بادکا که نوعی گلوکز مایع است و قیمت پایین تری دارد استفاده کنند.
در صنایع دارویی کاربرد فراوان دارد
این گیاه در صنایع دارویی نیز بسیار پرکاربرد است. فروکتوز موجود در گزانگبین دارای خاصیت دارویی ویژه ای است که موجب شده در صنعت داروسازی مورد توجه قرار گیرد.
فروکتوز یا قند میوه، ساختار مولکولی ساده ای دارد و به مراتب شیرین تر از ساکارز است. علاوه بر این، سرعت جذب آن نیز نسبت به قند های دیگر کند تر است.
انگبین گون با داشتن حدود ۴۰ درصد فروکتوز مانند عسل یکی از منابع غنی این قند کمیاب است. به همین دلیل فروکتوز موجود در آن برای کمک به اسپرم سازی انسان و نیز برای افراد مبتلا به دیابت بسیار مفید است.
در تولید چسب گیاهی پرکاربرد است
در سال ۱۳۷۵، محققی به نام پورداوودی گزارش نمود از بین چسب های گیاهی برای تولید انواع قرص، گزانگبین از نظر سائیدگی، بازشدن قرص و سرعت حلالیت در مقایسه با ژلاتین، تیلوز ۴۰۰۰، آکاسیا، پلی وینیل پیرولیدون در الکل و آب، نشاسته و سریش برتری دارد.
به صورت دمنوش مصرف می شود
بیشتر افراد برای استفاده از خواص دارویی گزانگبین، شهد آن را مورد استفاده قرار می دهند. به این صورت که مقداری از شهد گزانگبین را در مقداری آب جوش حل کرده و پس از آن مصرف می کنند. توصیه می شود جهت مصرف های درمانی در هر وعده ۲۰ تا ۵۰ گرم از این ماده مورد استفاده قرار گیرد.
خواص دارویی گزانگبین کدام است
همان طور که پیش از این نیز به آن اشاره شد این گیاه از خواص درمانی فراوانی برخوردار است. در این قسمت به مهم ترین خواص دارویی و درمانی ان اشاره می کنیم.
به درمان ناباروری مردان کمک می کند
ترکیبات حاصل از این گیاه به دلیل داشتن قند های طبیعی و ساده نظیر فروکتوز، در اسپرم سازی مردان بسیار تاثیرگذار است. از این رو، مصرف آن به درمان ناباروری مردان کمک می کند. این گیاه علاوه بر تقویت قوای جنسی، سبب تقویت اعصاب و تقویت قوای جسمانی نیز می شود.
در رفع مشکلات گوارشی موثر است
مصرف گیاه گزانگبین ابتلا به یبوست و بواسیر را کاهش می دهد. این گیاه یکی از بهترین ملین ها برای کودکان و افراد سال خورده است. علاوه بر این، قند موجود در این گیاه برای افراد دیابتی مضر نبوده و این بیماران می توانند از خواص فراوان آن بهره مند شوند.
گزانگبین سرماخوردگی را درمان می کند
استشمام بخور شاخه و برگ این گیاه، یکی از راه های درمان خانگی سرما خوردگی است. این روش، خاص مردم بومی منطقه خوانسار است. در طب سنتی از جوشانده پوست درخت برای قطع کردن اسهال و اسهال خونی استفاده می شود.
مشکلات تنفسی را برطرف می کند
ترکیبات موجود در این گیاه خاصیت نرم کنندگی و رفع خشونت سینه داشته و در درمان تنگی نفس و رفع ناراحتی های دستگاه تنفسی موثر است. همچنین مصرف آن سبب تقویت دستگاه گوارش، تقویت كبد، معده و روده شده و دستگاه گوارش را نیز ضد عفونی می کند.
گزانگبین از نرمی استخوان جلوگیری می کند
این گیاه منبعی غنی از انواع ویتامین ها نظیر ویتامین D و کلسیم است. از این رو، مصرف آن روش مناسبی برای درمان و جلوگیری از درگیر شدن به بیماری نرمی استخوان است.این گیاه به دلیل داشتن قند های طبیعی جایگزینی مناسب برای شکر و قند های مصنوعی است. به همین دلیل توصیه می شود در تهیه شربت از آن استفاده شود. مصرف شربت گزانگبین توسط کودکان، سبب محکم شدن استخوان بندی آن ها می شود.
دیگر خواص درمانی گزانگبین
- بنا به توصیه طب سنتی، از خاکستر این گیاه می توان برای درمان و بهبود سوختگی ها استفاده کرد.
- مصرف این گیاه، برای درمان یرقان ناشی از ضعف كیسه صفرا بسیار مفید است.
- از شهد گزانگبین برای درمان ورم، گرفتگی و انسداد مجرا های مرتبط با طحال استفاده می شود. از این رو توصیه می شود روزانه حدود ۵۰ گرم از این شهد را در آب جوش حل كرده و میل نمود.
- برای درمان زخم روده و اثنی عشر توصیه می شود، شهد این گیاه را در آب جوش حل نموده و سپس مورد استفاده قرار داد .
عسل گزانگبین از چه خواص درمانی برخوردار است
یکی از شیوه های برخورداری از خواص درمانی گیاه گزانگبین استفاده از عسلی است که با تغذیه از این گیاه به دست آمده است. مصرف این عسل اغلب به افراد دارای کم خونی توصیه می شود.
کم خونی یکی از بیماری هایی است که در جامعه ما به وفور یافت می شود. در صورت عدم پیگیری و درمان این بیماری می تواند موجب بروز مشکلات دیگری شود.
عسل گزانگبین تاثیر شگفت انگیزی روی درمان کم خونی دارد. از این رو، مصرف مداوم و روزانه ی این عسل می تواند به تدریج خواص درمانی خود را در مورد رفع این مشکل نشان دهد.
عوارض جانبی مصرف گزانگبین
همان طور که پیش از این نیز به آن اشاره شد، مصرف این گیاه از خواص دارویی و درمانی فراوانی برخوردار است. با وجود این که تا کنون عوارضی از مصرف این گیاه و فراورده های آن گزارش نشده است اما، افراط در مصرف آن می تواند با بروز عوارض و مشکلاتی همراه باشد.
به همین دلیل، توصیه می شود مصرف این گیاه و فراورده های آن با نظر و مشورت افراد متخصص در زمینه طب سنتی و طب نوین همراه باشد.
سخن پایانی
گزانگبین گیاهی دارویی با نام علمی Astragalus brachycalyx Fischer است که کاربرد فراوانی در صنایع غذایی و دارویی دارد. این گیاه منبعی غنی از مواد معدنی نظیر کلسیم و منیزیم، انواع ویتامین ها مانند ویتامین D و قند فروکتوز، دکستروز، تانیک اسید و لوولوز است.
از این رو، مصرف این گیاه سابقه ای طولانی در طب سنتی داشته و برای درمان بیماری هایی نظیر ضعف اعصاب، نرمی استخوان، یرقان، مشکلات گوارشی، کبدی، کیسه صفرا و … بسیار مفید است.
